Aktywność fizyczna to nie tylko sposób na poprawę kondycji – to obok prawidłowego odżywiania i snu ważny filar zdrowia psychicznego i fizycznego. Dla osób z fenyloketonurią, które trenują regularnie, kluczowe staje się odpowiednie przyjmowanie preparatu PKU – źródła białka bez fenyloalaniny. Poniższy artykuł odpowiada na pytania, „kiedy?” i „ile?” preparatu PKU stosować, by wspierać regenerację mięśni, unikać katabolizmu i osiągać lepsze wyniki sportowe.
Dlaczego preparat PKU jest tak ważny podczas ćwiczeń?
Podczas regularnych treningów zazwyczaj rośnie zapotrzebowanie organizmu na białko, które jest niezbędne do odbudowy mięśni i regeneracji. Osoby z PKU, które muszą ograniczać białko z produktów spożywczych, korzystają z preparatów aminokwasowych bez fenyloalaniny lub zawierających ją w niewielkich ilościach. Dzięki odpowiedniej podaży białka:
- organizm może efektywnie odbudować mikrouszkodzenia mięśni powstałe w czasie treningu;
- nie dochodzi do katabolizmu, czyli rozpadu własnych białek ustrojowych;
- utrzymywana jest równowaga metaboliczna i lepsze samopoczucie po wysiłku.
Ile białka potrzebujesz, gdy ćwiczysz?
Zalecana dzienna ilość białka dla osób aktywnych z PKU wynosi 1,2–2,0 g/kg masy ciała – podobnie jak u osób zdrowych, przy czym wartości te dla sportów wytrzymałościowych wynoszą: 1,2–1,4 g/kg, a dla sportów siłowych zazwyczaj: 1,5–1,6 g/kg. Profesjonaliści mogą potrzebować jeszcze większych ilości białka. Dla porównania: osoby z PKU >15 r.ż., które nie ćwiczą, spożywają zazwyczaj 1,0–1,3 g/kg.
A skąd pochodzi białko w diecie PKU?
Około 50–80% białka pochodzi z preparatu PKU, reszta – z dozwolonych produktów m.in. z warzyw i owoców. Aby zapewnić równowagę aminokwasów we krwi, preparat powinien być podzielony na minimum 3 porcje dziennie, przyjmowane regularnie.
Najlepszy moment na preparat PKU? Po treningu!
W ciągu 30 minut do 2 godzin po zakończonym wysiłku organizm najlepiej przyswaja aminokwasy. Wtedy warto spożyć dodatkową porcję preparatu PKU (dostarczającą 20–25 g białka) oraz posiłek bogaty w węglowodany (np. niskobiałkowe pieczywo, herbatniki czy makaron), by odbudować glikogen w mięśniach.
Przykładowy plan spożycia preparatu PKU dla osoby aktywnej:
- Śniadanie: niskobiałkowy, zbilansowany posiłek + porcja preparatu PKU
- Obiad: niskobiałkowy, zbilansowany posiłek + porcja preparatu PKU
- Po treningu: posiłek węglowodanowy + dodatkowa porcja preparatu PKU (20–25 g białka)
- Kolacja: niskobiałkowy, zbilansowany posiłek + porcja preparatu PKU
Indywidualne podejście to podstawa ilość preparatu PKU i pory jego spożywania powinny być dostosowane do wieku, masy ciała, płci, rodzaju treningu i samopoczucia. Nigdy nie zmieniaj ilości preparatu PKU samodzielnie – zawsze konsultuj się z dietetykiem lub lekarzem znającym specyfikę PKU.
Więcej informacji na temat aktywności fizycznej osób z PKU znajdziesz w poradniku Sport i PKU
(link nutriciametabolics.pl -> WSZYTSKO O PKU -> MATERIAŁY DO POBRANIA
https://www.nutriciametabolics.pl/artykul/pku-i-sport/)
Źródła:
- van Wegberg AMJ et. al. European guidelines on diagnosis and treatment of phenylketonuria: First revision. Mol Genet Metab. 2025 Jun;145(2):109125.
- Thomas DT, Erdman KA, Burke LM. American College of Sports Medicine Joint Position Statement. Nutrition and Athletic Performance. Med Sci Sports Exerc.; 2016. 48(3):543-568.
- Żółkowska J. Postępowanie dietetyczne w klasycznej postaci fenyloketonurii. Standardy Medyczne Pediatria, 2014, 11, 555-564
Mgr Katarzyna Chyż
IP Centrum Zdrowia Dziecka w Warszawie
METB/PKU/23/07/2025
